Matribhumi Samachar Gujarati
રાષ્ટ્રીય રક્ષા યુનિવર્સિટી (RRU) ની સ્કૂલ ઓફ ઇન્ટિગ્રેટેડ કોસ્ટલ એન્ડ મેરીટાઇમ સિક્યોરિટી સ્ટડીઝ (SICMSS) એ આજે ભારતીય નૌસેના દિવસ નિમિત્તે તેના મુખ્ય કાર્યક્રમ, સમુદ્રરક્ષણ 2.0 (SAMUNDRARAKSHAN 2.0) ની બીજી આવૃત્તિનું સમાપન કર્યું હતું. આ સંમેલન સાગર (SAGAR) થી મહાસાગર (MAHASAGAR – Mutual and Holistic Advancement for Security and Growth Across Regions) સુધીના વિસ્તૃત વિઝન હેઠળ વિકસિત જ્ઞાનની વહેંચણી અને શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓના પ્રસારને પ્રોત્સાહન આપીને ભારતની દરિયાકાંઠાની અને દરિયાઈ સુરક્ષાની વ્યવસ્થાને મજબૂત કરવા માટે એક અનન્ય અને મહત્વપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ તરીકે સેવા આપી હતી. આ પ્રભાવશાળી કાર્યક્રમ ગાંધીનગરના લવાડ-દહેગામ ખાતે સ્થિત રાષ્ટ્રીય રક્ષા યુનિવર્સિટી (RRU) કેમ્પસમાં યોજાયો હતો.
સમુદ્રરક્ષણ 2.0 માં દરિયાઈ અને દરિયાકાંઠાની સુરક્ષા સંબંધિત ગંભીર મુદ્દાઓ પર વિચાર-વિમર્શ કરવા માટે નીતિ નિર્માતાઓ, સુરક્ષા નિષ્ણાતો, શિક્ષણવિદો અને પ્રેક્ટિશનર્સ સહિત વિવિધ હિતધારકોને એકસાથે લાવવામાં આવ્યા હતા. સંમેલન દરમિયાનની ચર્ચાઓ અને પ્રસ્તુતિઓનો હેતુ ભારતની વિશાળ દરિયાકિનારો અને દરિયાઈ હિતોની સુરક્ષામાં આંતર-એજન્સી સંકલન, તકનીકી એકીકરણ અને સમુદાયની ભાગીદારી વધારવાનો હતો.
આ વર્ષના સમુદ્રરક્ષણ 2.0 માં ભારતની અત્યાધુનિક મેરીટાઇમ સિમ્યુલેટર લેબ (Maritime Simulator Lab) નું અનાવરણ પણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ સમર્પિત સુવિધા દરિયાઈ અંતરાય (maritime interdiction), હોટ પર્સ્યુટ્સ, કાયદા અમલીકરણ, શોધ અને બચાવ, નેવિગેશન, દરિયાઈ સુરક્ષા અને દરિયાઈ પ્રદૂષણના દૃશ્યો સહિતના વ્યાપક મહત્ત્વપૂર્ણ ઓપરેશનો માટે પ્રત્યક્ષ અનુભવ પ્રદાન કરીને દરિયાઈ તાલીમમાં ક્રાંતિ લાવવા માટે તૈયાર છે. મેરીટાઇમ સિમ્યુલેટર લેબ ભારતીય દરિયાઈ દળો, સમુદ્ર કાયદાના વ્યાવસાયિકો અને દરિયાઈ નિષ્ણાતોને સેવા આપશે, જેમાં વિદેશ મંત્રાલય (MEA) ITEC કાર્યક્રમ હેઠળ નામાંકિત સમાન વિચારધારા ધરાવતા દેશોની દરિયાઈ કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. RRU ખાતે આ તાલીમ સુવિધાનું અનાવરણ દરિયાઈ સુરક્ષાના તમામ હિતધારકોને વિશ્વ કક્ષાની તાલીમ પૂરી પાડવાની ભારતની પ્રતિબદ્ધતાનો પુરાવો છે.
આ ઇવેન્ટમાં તમામ 13 દરિયાકાંઠાના રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની મરીન પોલીસ, ભારતીય નૌસેના (IN), ભારતીય કોસ્ટ ગાર્ડ (ICG), સેન્ટ્રલ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ સિક્યોરિટી ફોર્સ (CISF), બોર્ડર સિક્યોરિટી ફોર્સ (BSF), મેરીટાઇમ બોર્ડ્સ, પોર્ટ ઓથોરિટીઝ, અન્ય અગ્રણી દરિયાઈ કંપનીઓ અને ટેકનોલોજી ઇનોવેશન સ્ટાર્ટ-અપ્સ, તથા અગ્રણી દરિયાઈ નિષ્ણાતો અને વ્યાવસાયિકો સહિત 200 થી વધુ કર્મચારીઓ (વરિષ્ઠ-મધ્યમ-જુનિયર સ્તરના અધિકારીઓ) એ ભાગ લીધો હતો. આ પહેલે ભારતમાં અને સમગ્ર વિશ્વમાં દરિયાઈ જાગૃતિ વધારવાની RRU ની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરી છે.
સંમેલનનું ધ્યાન અનેક મુખ્ય ક્ષેત્રો પર કેન્દ્રિત હતું, જેમાં ભારતની દરિયાઈ સરહદ સુરક્ષા સર્વેલન્સ અને સુરક્ષામાં અદ્યતન તકનીકોનું એકીકરણ, દરિયાકાંઠાની સુરક્ષા માટે આબોહવા પરિવર્તન અને વધતા સમુદ્ર સ્તરની અસરો, ભારતીય બંદરો અને દરિયાકિનારા દ્વારા ડ્રગ હેરફેર સામેની પ્રતિ-કાર્યવાહીઓ (counter-operations), અને કવાયતો અને સહયોગ દ્વારા દરિયાઈ દળો વચ્ચે શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓની વહેંચણીનો સમાવેશ થાય છે.
ઉદ્ઘાટન સમારોહ દરમિયાન, વાઇસ એડમિરલ બિસ્વજીત દાસગુપ્તા, PVSM, AVSM, YASM, VSM (નિવૃત્ત), રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ સુરક્ષા સંયોજક, ભારતે વર્ચ્યુઅલ સંબોધન આપ્યું, જેમાં તેમણે સમુદ્રરક્ષણ 2.0 ના જટિલ મહત્વ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે દરિયાઈ સુરક્ષા પડકારો માટે વિચારોનું આદાનપ્રદાન કરવા અને સહયોગી અભિગમોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે અધિકારીઓને એક વહેંચાયેલું પ્લેટફોર્મ પ્રદાન કરવામાં કાર્યક્રમની અનન્ય ભૂમિકા સમજાવી હતી. વાઇસ એડમિરલ દાસગુપ્તાએ RRU ખાતે ભારતની અત્યાધુનિક મેરીટાઇમ સિમ્યુલેટર લેબના ઉદ્ઘાટન સાથે સહભાગી અધિકારીઓ માટેના નોંધપાત્ર લાભો તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું. તેમણે છેલ્લા 25 વર્ષોમાં ભારતના “બ્લુ એક્સિલરેશન” પર અને પડોશી દેશમાં આશ્રય પામેલી કટ્ટરપંથી વિચારધારાઓ દ્વારા ઊભા થતા વધતા જોખમો પર ભાર મૂક્યો હતો.
સેન્ટ્રલ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ સિક્યોરિટી ફોર્સ (CISF) ના ડાયરેક્ટર જનરલ, શ્રી પ્રવીર રંજને, IPS, એ દરિયાકાંઠાની સુરક્ષા માટે બહુ-હિતધારક અભિગમ (multi-stakeholder approach) બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો અને RRU માં પ્રશિક્ષિત વ્યાવસાયિકોની કેડર દ્વારા હવે પોર્ટ સુરક્ષામાં પણ ઉડ્ડયન સુરક્ષાની સફળતાનું અનુકરણ કરવા માટે તેમના દળમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો.
CISF ને RSO (રેકગ્નિશન સિક્યોરિટી ઓર્ગેનાઇઝેશન) જાહેર કરવા, શિપિંગ કાયદાઓમાં સુધારા, હાઇબ્રિડ પોર્ટ-સિક્યોરિટી મોડલ્સ અને EXIM પોર્ટ્સના ઓડિટ જેવા તાજેતરના સુધારાઓ ભારતની જવાબદેહી અને સુરક્ષા વ્યવસ્થાને મજબૂત બનાવે છે. તેમણે મજબૂત તકનીકી સંમિશ્રણ — AI અને આધાર-આધારિત પ્રણાલીઓ — પર ભાર મૂક્યો અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે સુરક્ષા અને આર્થિક વિકાસ એકસાથે આગળ વધવા જોઈએ. તેમણે પોર્ટ સુરક્ષાના હાઇબ્રિડ મોડેલને રેખાંકિત કર્યું જ્યાં મુખ્ય કાર્યો CISF દ્વારા કરવામાં આવશે અને બાકીના કાર્યો રાજ્ય પોલીસ, ખાનગી સુરક્ષા વગેરે જેવા અન્ય હિતધારકો દ્વારા કરવામાં આવશે.
RRU ના વાઇસ ચાન્સેલર, પ્રોફેસર (ડૉ.) બિમલ એન. પટેલે કાર્યક્રમની સફળતા અને ભારતના દરિયાઈ સુરક્ષા માળખાને મજબૂત કરવામાં તેના યોગદાન બદલ તેમનો ઊંડો સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે સંકલિત દરિયાકાંઠાની અને દરિયાઈ સુરક્ષામાં અત્યાધુનિક સંશોધન, શિક્ષણ અને તાલીમને પ્રોત્સાહન આપવા માટે RRU ની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરી હતી. પ્રોફેસર (ડૉ.) બિમલ એન. પટેલે ભારતીય મેરીટાઇમ વીક 2025 માં માનનીય પ્રધાનમંત્રીના વિઝનને અનુરૂપ, મુશ્કેલ વૈશ્વિક સમુદ્રોમાં ભારત એક સ્થિર લાઇટહાઉસ તરીકે ઉભરી આવ્યું હોવા પર ભાર મૂક્યો. તેમણે મર્ચન્ટ શિપિંગ એક્ટ હેઠળ વ્યવસાયની સરળતાને મજબૂત કરતા ભવિષ્યવાદી સુધારાઓ સાથે ભારતે વસાહતી શિપિંગ કાયદાઓને બદલ્યા હોવાની નોંધ લીધી. મેરીટાઇમ ઇન્ડિયા વિઝન 2030, સાગરમાલા અને ₹70,000 કરોડની નવી પહેલો પર ભાર મૂકતા, તેમણે સ્કૂલના 125 વૈશ્વિક નિષ્ણાતો સાથેના 70થી વધુ તાલીમ કાર્યક્રમોની પ્રશંસા કરી. પ્રો. પટેલે RRU–NACP ની 9 બેચના 800 થી વધુ કર્મચારીઓની તાલીમ પર ભાર મૂક્યો અને CISF સાથેના MOU નું સ્વાગત કર્યું, જે દરિયાકાંઠાની સુરક્ષા વધારવા અને કોઈ પાછળ ન રહી જાય તેની ખાતરી કરવાના પ્રયત્નોને મજબૂત બનાવે છે.
નેશનલ એકેડેમી ઓફ કોસ્ટલ પોલિસિંગ (NACP) ના ડેપ્યુટી ઇન્સ્પેક્ટર જનરલ (DIG), શ્રી અશ્વિની કુમાર સિંહે ભારતની દરિયાકિનારો સુરક્ષિત કરવામાં નેશનલ એકેડેમી ઓફ કોસ્ટ ગાર્ડ પોલિસિંગ (NACP) ની જટિલ ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો, જ્યાં પડકારો જમીન સરહદોથી તીવ્રપણે અલગ પડે છે. NACP એ દ્વારકા–ઓખા રોડ પર આવતા વિશ્વ કક્ષાના 250 એકરના કેમ્પસ સાથે, દેશભરમાં તૈનાત 7,000 થી વધુ કર્મચારીઓમાંથી 1,600થી વધુને તાલીમ આપી છે. મરીન પોલીસ ફાઉન્ડેશન કોર્સ, સંપૂર્ણ જળ પાંખ અને વિશિષ્ટ તકનીકી અને ઓપરેશન્સ સ્કૂલ સાથે, NACP નું લક્ષ્ય ભારતની દરિયાઈ સલામતી વ્યવસ્થાને આકાર આપવાનું છે. તેમણે પ્રકાશિત કર્યું કે સમુદ્રરક્ષણ 2.0 આ વિઝનને મજબૂત બનાવે છે, જેમાં RRU એક મૂલ્યવાન અને કાયમી ભાગીદાર છે.
