સંકુચિત ધ્યેયો ન રાખો, સ્વાર્થી ધ્યેયો ન રાખો. સમાજ માટે, માનવતા માટે, રાષ્ટ્ર માટે લક્ષ્યો રાખો – ઉપ-રાષ્ટ્રપતિ

ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ શ્રી જગદીપ ધનખડે આજે વિદ્યાર્થીઓને પ્રોત્સાહિત કરતા કહ્યું, “સંકુચિત ધ્યેયો ન રાખો. સ્વાર્થી ધ્યેયો ન રાખો. સમાજ માટે, માનવતા માટે, રાષ્ટ્ર માટે એક ધ્યેય રાખો. જો તમે આસપાસ જુઓ, તો કહો કે હજાર વર્ષ પહેલાં, આજે આપણે કોને યાદ કરી રહ્યા છીએ? આપણે કોને યાદ કરી રહ્યા છીએ? ફક્ત તે લોકો જેમણે સમાજને કંઈક આપ્યું, જેમણે સમાજ માટે કામ કર્યું, જેઓ સમાજ માટે જીવે છે અને સમાજ માટે પોતાનું જીવન વ્યતીત કરે છે.”

આજે ઉત્તરાખંડના નૈનિતાલમાં શેરવુડ કોલેજના 156મા સ્થાપના દિવસ સમારોહમાં વિદ્યાર્થીઓ અને ફેકલ્ટી સભ્યોને સંબોધતા તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, “તમારે એક જ ભાવના અપનાવવી પડશે – રાષ્ટ્ર હંમેશા પહેલા. આપણે કોઈપણ શરતો વિના, કોઈપણ પ્રતિબંધ વિના રાષ્ટ્રવાદને સ્વીકારવો પડશે, કારણ કે 5,000 વર્ષની સંસ્કૃતિની ઊંડાઈ ધરાવતા એક અનોખા રાષ્ટ્ર, ભારતને આ ઓછામાં ઓછી જરૂર છે.”

“ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ, તેની સુલભતા અને પોષણક્ષમતા એ કોઈપણ લોકશાહી રાષ્ટ્ર માટે પ્રાપ્ત કરવા માટેની મૂળભૂત બાબતો છે….શિક્ષણ એ ભગવાનની ભેટ છે. જો તમને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ મળે છે, તો તમે ભાગ્યશાળી છો. જો તમને 1.4 અબજના દેશમાં આ પ્રકારનું શિક્ષણ મળે છે, તો તમે ખરેખર વિશેષાધિકારી છો. શિક્ષણ એક મહાન સમાનતા છે. તેમણે કહ્યું- કાયદામાં અથવા અન્યથા સમાનતા મહત્તમ અને શ્રેષ્ઠ રીતે ફક્ત શિક્ષણ દ્વારા જ સુરક્ષિત કરી શકાય છે. શિક્ષણ અસમાનતાઓ, અન્યાય પર ખૂબ જ સખત પ્રહાર કરે છે અને તે જ તમે તમારા આખા જીવન દરમિયાન કરવાના છો.”

માતાપિતાને અપીલ કરતા શ્રી ધનખડે કહ્યું, “માતાપિતા બનવું એ ફક્ત તમારા બાળકો માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર માનવતા માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ જવાબદારી છે. અને તેથી કૃપા કરીને તમારા બાળકો પર દબાણ ન કરો. તેમના જીવનનો હેતુ શું છે તે નક્કી ન કરો. જો તમે નક્કી કરો છો, તો તેઓ બધા પૈસાની શોધમાં, શક્તિની શોધમાં જશે. આપણી પાસે વૈજ્ઞાનિકો ક્યાં હશે? આપણી પાસે ખગોળશાસ્ત્રીઓ ક્યાં હશે? આપણી પાસે એવા લોકો ક્યાં હશે જે આખી દુનિયાનું ભાગ્ય નક્કી કરે?”

સૂત્રના મહત્વ પર ચિંતન કરતાં તેમણે કહ્યું, “સૂત્રો દિવાલો પર લખવા માટે નથી. તે તમારા જીવનનો એક ભાગ બની જવા જોઈએ. અને જ્યારે એવું બને ત્યારે [Mereat Quisque Palmam] સૂત્ર જુઓ. ફક્ત બીજાઓ સાથે સ્પર્ધા ન કરો. બીજાઓએ જે કર્યું છે તેનાથી ઈર્ષ્યા ન કરો. તમારે તમારા માટે ઉચ્ચ ધોરણો પ્રાપ્ત કરતા રહેવું જોઈએ. આ પ્રક્રિયામાં, તમે જેટલો વધુ કોઈનો હાથ પકડો છો, તેટલી વધુ તમે કોઈને મદદ કરશો, તમારી જાતથી પણ આગળ વધશો, તે તમારું યોગદાન હશે. ઘણા લોકો એવા છે જે રમતગમત, વિજ્ઞાન, રાજકારણ અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં ખૂબ જ મહાન બન્યા છે. પરંતુ તેઓ બીજા કોઈને શ્રેય આપશે જે કદાચ તે સ્તર સુધી પહોંચ્યા નથી.”

ભારતની તાજેતરની સફર અને વિકસિત ભારતના ધ્યેય વિશે વાત કરતા શ્રી ધનખડે કહ્યું, “આ સદીમાં, આપણે ફક્ત લોકોને સાક્ષર બનાવવા વિશે નથી. ભારતમાં સાક્ષરતાનું મહત્વ ઘણા સમય પહેલા હતું. ભારત આજે શક્યતાઓનો દેશ નથી રહ્યો. ના. જેમ તમારા ફેકલ્ટી સભ્યોના હાથ પકડી રાખવાના વલણથી તમારી ક્ષમતાનો ઉપયોગ તમારા મહાન લાભ માટે થાય છે, તેવી જ રીતે, ભારત હવે શક્યતાઓનો દેશ નથી રહ્યો. આ રાષ્ટ્રની ક્ષમતાનો ઉપયોગ દિવસેને દિવસે થઈ રહ્યો છે. તે એક ઉભરતું રાષ્ટ્ર છે. આ પ્રગતિ સતત છે. આ પ્રગતિ ક્રમિક છે. અને જો હું છેલ્લા દાયકાની વાત કરું તો, વૈશ્વિક માપદંડો પર, ભારતનો આર્થિક વિકાસ ઝડપી રહ્યો છે. માળખાગત સુવિધાઓનો વિકાસ અસાધારણ રહ્યો છે. મોટી અર્થવ્યવસ્થાઓમાં, આપણે સૌથી ઝડપથી વિકાસ કરી રહ્યા છીએ. ભારત માટે છેલ્લો દાયકો વિકાસનો, વૈશ્વિક ક્રમમાં નવું સ્થાન શોધવાનો દાયકા રહ્યો છે. અને આમ હોવા છતાં, તમારે તેને હવે આગળ લઈ જવું પડશે – કારણ કે વિકસિત રાષ્ટ્રનો દરજ્જો, જેમ આપણે કહીએ છીએ, વિકસિત ભારત આપણું સ્વપ્ન નથી – તે આપણું ગંતવ્ય છે.”

સંસ્થાના ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓના વારસા પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી ધનખડે ભાર મૂક્યો, “તમે એવા સ્થાન પર છો જ્યાં દંતકથાઓ ચાલી છે. ભારતના પ્રથમ પરમવીર ચક્ર વિજેતા – આ દેશનું સર્વોચ્ચ લશ્કરી સન્માન – મેજર સોમનાથ શર્મા તમારા ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થી હતા. તેમણે અહીં અભ્યાસ કર્યો હતો. 1971ની જીતના શિલ્પી, ફિલ્ડ માર્શલ સેમ માણેકશા, ઇતિહાસમાં એક એવા પાના તરીકે નોંધાયેલા છે, જે દરેક વ્યક્તિએ વાંચવું જોઈએ. તેમણે આ સંસ્થા દ્વારા પોષિત થઈને દેશને તે વિજય તરફ દોરી ગયો. તમે તે ક્ષેત્રમાં રહો છો – ક્યારેય ભૂલશો નહીં. જો હું અન્ય ક્ષેત્રો વિશે વાત કરું, તો ઘણા ક્ષેત્રો છે. હું વધુ વિગતવાર નહીં કહું, પરંતુ હું ચોક્કસપણે અમિતાભ બચ્ચનનો ઉલ્લેખ કરીશ, કારણ કે તેમના જીવનસાથી રાજ્યસભાના ખૂબ જ પ્રતિષ્ઠિત સભ્ય છે – જયા બચ્ચન. અમિતાભ બચ્ચન હંમેશા તમને યાદ અપાવે છે – કામ એ પૂજા છે. કામ કરવાની કોઈ ઉંમર નથી – તમારે યોગદાન આપતા રહેવું જોઈએ”.

તેમણે વધુમાં કહ્યું, ” તેમની અસાધારણ સિદ્ધિઓ તમારો વારસો છે અને તે વારસો મહત્વપૂર્ણ છે. તેમની સિદ્ધિઓ તમારો પાયો છે પણ કંઈક બીજું પણ છે. તેમનો વારસો હવે તમારી જવાબદારી છે, તમારે નવા માપદંડો બનાવવા પડશે.”

યુવાનોને પરિવર્તનના ઉત્પ્રેરક તરીકે કાર્ય કરવા વિનંતી કરતા તેમણે કહ્યું, “દુનિયા ભારત તરફ ફક્ત તેના ઉદય માટે જ નહીં, ફક્ત તેના વૈજ્ઞાનિક વિકાસ માટે જ નહીં, ફક્ત તેના માળખાગત વિકાસ માટે જ નહીં; તે ભારત તરફ તેના ઈર્ષાભાવપૂર્ણ વસ્તી વિષયક લાભ માટે પણ જોઈ રહી છે. આપણા યુવાનોની સરેરાશ ઉંમર – આપણા યુવા વસ્તી વિષયક લાભ – 28 વર્ષ છે. આપણે ચીન અને અમેરિકા કરતા 10 વર્ષ નાના છીએ, અને જ્યારે આપણે રચના જોઈએ છીએ, ત્યારે આપણી વસ્તીના 65 ટકા લોકો 35 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના છે. યુવતીઓ અને યુવાનો, દુનિયા આપણા કરતા ઘણી ઝડપથી બદલાઈ રહી છે… આપણે પરિવર્તનથી આગળ ન નીકળવું જોઈએ; આપણે જે પરિવર્તનની જરૂર છે તે લાવવું જોઈએ, આપણે જે પરિવર્તન ઇચ્છીએ છીએ તે લાવવું જોઈએ અને ભારત એવુ પરિવર્તન ઇચ્છે છે જે સમગ્ર ગ્રહ માટે સારું હોય. એટલા માટે આપણી પાસે વસુધૈવ કુટુંબકમ છે.

તેમણે કહ્યું, “ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ સ્માર્ટફોન, ડિજિટલ પ્રવેશ અને કનેક્ટિવિટી ધરાવે છે જેનો કોઈ મુકાબલો નથી. તમે ઘણીવાર આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, ઇન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ, બ્લોકચેન, મશીન લર્નિંગ વગેરે જેવા શબ્દો સાંભળ્યા હશે. શાળાઓ, કાર્યસ્થળો અને ઘરોમાં આ તમારા જીવનનો ભાગ બની ગયા છે. ભારત જેવા દેશના લાયક નાગરિક બનવા માટે તમારે બદલાવ અને અનુકૂલન સાધવું પડશે, જે માનવતાના છઠ્ઠા ભાગનું ઘર છે.”