પુનઃસ્થાપિત ક્લાસિક્સનું સ્ક્રિનિંગ: ફિલ્મ જાળવણી પર NFDCના પ્રયત્નોનું સાક્ષી

55મો ઇન્ટરનેશનલ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ ઑફ ઇન્ડિયા (આઇએફએફઆઇ) “રિસ્ટોરેડ ક્લાસિક્સ” સેક્શનમાં ભારતની સમૃદ્ધ સિનેમેટિક વિરાસતને પ્રદર્શિત કરે છે. તે રાષ્ટ્રીય ફિલ્મ હેરિટેજ મિશન (એનએફએચએમ) હેઠળ એનએફડીસી-નેશનલ ફિલ્મ આર્કાઇવ ઓફ ઇન્ડિયા (એનએફડીસી-એનએફએઆઈ)ના ભારતના અપ્રતિમ ફિલ્મ વારસાની જાળવણી અને ઉજવણી માટેના અથાક પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડે છે. સિનેફાઇલ્સ પાસે પુન:સ્થાપિત ક્લાસિક્સના જાદુનો અનુભવ કરવાની અને આ વર્ષે ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં ભારતીય સિનેમાના કાયમી વારસાની ઉજવણી કરવાની પસંદગી છે.

આ વિભાગ હેઠળ દેશભરમાંથી સાવચેતીપૂર્વક પુન:સ્થાપિત કરવામાં આવેલી કેટલીક માસ્ટરપીસ નીચે મુજબ છે:

મૂક સિનેમા

• કાલિયા મારદાન (1919) – દાદાસાહેબ ફાળકે દ્વારા નિર્દેશિત, આ અગ્રણી કાર્ય 35 એમએમ ડુપ નેગેટિવનો ઉપયોગ કરીને 4K રિસ્ટોરેશનમાંથી પસાર થયું છે. સત્યકી બેનર્જી અને ટીમના લાઇવ મ્યુઝિક સાથે, સ્ક્રીનિંગમાં ફાળકેની સિનેમેટિક પ્રતિભાની નવીન સ્પેશિયલ ઇફેક્ટ્સ અને વાર્તા કહેવા પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે.

તેલુગુ સિનેમા

દેવદાસુ (1953) બંગાળી ક્લાસિક ‘દેવદાસ’નું આ રૂપાંતરણ, જેમાં અક્કીનેની નાગેશ્વર રાવને દુ: ખદ નાયક તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે, તે મેટિની આઈડોલ એએનઆરની શતાબ્દી ઉજવણીની ઉજવણીને ચિહ્નિત કરે છે. પુન:સ્થાપના ભારતીય સિનેમા પરના તેમના અમિટ પ્રભાવને શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે.

હિન્દી સિનેમા

• આવારા (1951) 35 એમએમની ડુપ નેગેટિવમાંથી પુન:સ્થાપિત, રાજ કપૂર દ્વારા દિગ્દર્શિત આ કાલાતીત ક્લાસિકમાં સંપત્તિ, શક્તિ અને નિયતિના વિષયોની શોધ કરવામાં આવી છે. એનએફડીસી-એનએફએઆઈમાં કપૂર પરિવારે ફિલ્મ સામગ્રીના અમૂલ્ય યોગદાનને કારણે આ પુનઃસ્થાપન શક્ય બન્યું છે.

હમ દોનો (1961) બીજા વિશ્વયુદ્ધની પૃષ્ઠભૂમિ પર આધારિત, આ દેવ આનંદ ક્લાસિક, જેમાં બેવડી ભૂમિકા અને જયદેવ દ્વારા આઇકોનિક સાઉન્ડટ્રેક દર્શાવવામાં આવ્યું છે, તે મોહમ્મદ રફીની જન્મ શતાબ્દીનું સન્માન કરે છે.

સાત હિન્દુસ્તાની (1969) ગોવામાં પોર્ટુગીઝ શાસન સામે પ્રતિકારની આ ઉત્તેજક વાર્તા, જેમાં એક યુવાન અમિતાભ બચ્ચનને દર્શાવવામાં આવ્યા છે, તે ફિલ્મના કાયમી વારસાનો પુરાવો છે. 35 એમએમના કેમેરા નેગેટિવમાંથી રિસ્ટોર કરવામાં આવેલી આ ફિલ્મ એકતા અને દેશભક્તિની ભાવનાની ઉજવણી કરે છે.

બંગાળી સિનેમા

હાર્મોનિયમ (1976) સુપ્રસિદ્ધ તપન સિંહા દ્વારા નિર્દેશિત આ ક્લાસિક ફિલ્મ નિર્માતાના શતાબ્દી સમારોહના ભાગરૂપે પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે. વેસ્ટ બેંગાલ સ્ટેટ ફિલ્મ આર્કાઇવ દ્વારા સચવાયેલા 35 એમએમ ઓરિજિનલ કેમેરા નેગેટિવમાંથી રિસ્ટોર કરવામાં આવેલી આ હાર્મોનિયમની કરુણ યાત્રાની માર્મિક વાર્તામાં સિંહાએ પોતે જ સંગીત આપ્યું છે.

સીમાબદ્ધ (૧૯૭૧) સત્યજિત રેની પ્રતિષ્ઠિત કલકત્તા ટ્રિલોજીનો એક ભાગ, સીમાબદ્ધ એક મહત્ત્વાકાંક્ષી સેલ્સ મેનેજરના જીવન દરમિયાન કોર્પોરેટ નિર્દયતાની શોધ કરે છે. પુન:સ્થાપનમાં પીટરના ચાહકની જાહેરાતને પ્રદર્શિત કરતી અગાઉની અનુપલબ્ધ એક મિનિટની રંગ શ્રેણીનો સમાવેશ થાય છે. 2022માં પ્રતિદ્વંદીની પુન:સ્થાપના પછી, ફિલ્મની પુન:સ્થાપના સમગ્ર કલકત્તા ટ્રિલોજીને પુનર્જીવિત કરવાના ચાલુ પ્રયાસને યથાવત્ રાખે છે.

જાળવણીમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ

આ સિનેમેટિક રત્નોનું પુનઃસ્થાપન 300થી વધુ સમર્પિત વ્યાવસાયિકો દ્વારા અદ્યતન 4K સ્કેનિંગ, કલર કરેક્શન અને સાઉન્ડ રિસ્ટોરેશન ટેકનિકનો ઉપયોગ કરીને હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. ખૂટતી ફ્રેમ્સ, સ્ક્રેચ અને અન્ય નુકસાનને સાવચેતીપૂર્વક સમારકામ કરવામાં આવ્યું હતું, જેથી આધુનિક સિનેમાના ધોરણોને પૂર્ણ કરતી વખતે ફિલ્મો તેના મૂળ સારને જાળવી રાખી શકે.

કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય અંતર્ગત એનએફડીસી-એનએફએઆઈ દ્વારા કરવામાં આવેલા આ અભૂતપૂર્વ પ્રયાસો ભારતના સિનેમેટિક વારસાને જાળવવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે. શ્રેષ્ઠ રીતે સચવાયેલા ફિલ્મ તત્વોને સોર્સ કરીને, એનએફડીસી-એનએફએઆઈએ ઉચ્ચતમ ગુણવત્તાની પુનઃસ્થાપનાની ખાતરી આપી છે, જેણે આ શ્રેષ્ઠ કૃતિઓને ભાવિ પેઢીઓ માટે ફરીથી જીવંત કરી છે.

૫૫ મી આઇએફએફઆઈમાં આ પુન:સ્થાપિત ક્લાસિક્સનું સ્ક્રીનિંગ એ અગ્રણીઓ અને વાર્તાકારોનું સન્માન કરવાનો પ્રયાસ પણ છે, જેમની કૃતિઓ વિશ્વભરના પ્રેક્ષકોને પ્રેરણા અને શિક્ષિત કરવાનું ચાલુ રાખે છે.